با توجه به اینکه امروزه در تمام دنیا و کشور ما از شایعترین بیماری های قلبی و در راس علت مرگ و میر بیماری عروق کرونر است .هرروز روش های تشخیصی و درمانی جدیدی با موفقیت بیشتر و عوارض کمتر وارد عرصه پزشکی می شوند که بصورت روزمره بطور وسیعی دربیمارستان ها ی مختلف استفاده می شوند . اگرچه معمولا آنژیوگرافی بدون درد و ناراحتی انجام میشود، اما در مواردی نیز آنژیوگرافی عوارضی دارد و هنگام تزریق ماده حاجب احساس تهوع و استفراغ، برافروختگی موقت یا گرمی به بیمار دست میدهد که به سرعت برطرف میشود. آنژیوگرافی معمولا یک آزمایش بی‌خطر است اما در موارد نادر اگر در حین عبور کاتتر بیمار دچار مشکل شود، معمولا می‌توان به سرعت داروهای لازم را به طور مستقیم به داخل قلب تزریق و مشکل را رفع کرد.
آشنایی از کاربرد اصلی آنژیوگرافی به بیمارو همراه کمک می کند که منظور پزشک و هدف از انجام تست تشخیصی را بداند و از عوارض احتمالی آگاه شود . با آگاهی بیشتر و اضطراب و استرس کمتر همکاری مناسب و مطلوب تری با پزشک خود داشته باشد آنژیوگرافی روش استاندارد تشخیص بیماری عروق کرونر است .قابل اعتماد ترین و دقیق ترین روش تعیین و ضعیت آناتومیک بیماری عروق برای تصمیم گیری درمورد درمان دارویی یا آنژیو پلاستی یا جراحی بای پس کرونر است .این روش تشخیصی اولین بار درسال ۱۹۵۹میلادی توسط آقای سونزمورد استفاده قرار گرفت .
تاامروز این روش با پیشرفت وسیعی از نظر وسایل و امکانات و تکنیک انجام و عوارض حداقلی همراه بوده است . آنژیوگرافی عروق کرونر قلب روشی است که در آن با استفاده از لوله‌های نازک مخصوص و مواد حاجب و اشعه ایکس، جریان خون قلب مورد بررسی قرار می‌گیرد،در روش آنژیوگرافی ابتدا ماده خاصی به درون شریانی که قصد تصویربرداری از آنرا داریم تزریق میکنیم. این ماده مانع از عبور اشعه ایکس شده و در واقع موجب میشود خون هم مانع عبور اشعه شده و در نتیجه سایه شریان حاوی خون مانند استخوان بر روی فیلم دیده شود به كمك آنژيوگرافي تعداد عروق كرونر مسدود شده، محل انسداد و ميزان آن مشخص مي‌شود و مستقيم‌ترين راه كشف مشكلات شريان‌هاي كرونري قلب استفاده از آنژيوگرافي است. اين روش با تزريق يك ماده رنگي حاجب به وسيله يك لوله بلند، نازك و قابل انعطاف بنام كاتتر انجام مي‌شود. كاربرد معمول آنژيوگرافي شامل بررسي مشكلات اكتسابي (تنگي عروق كرونر)، تاييد ناهنجاري‌هاي مادرزادي قلب (سوراخ‌هاي داخل قلب يا تنگي دريچه‌ها) و… است.
در صورت وجود شواهدي دال بر تنگي رگ‌ها يا مشكلات ساختماني قلب معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژيوگرافي را به فرد بیمار توصيه مي‌كند و معمولا قبل از هر گونه عمل جراحي روي رگ‌هاي كرونري يا اعمال جراحي مرتبط با مشكلات مادرزادي، ابتدا بايد با آنژيوگرافي آناتومي موضع مربوطه را مشخص كرد. در آنژيوگرافي امكان اندازه‌گيري مستقيم فشارهاي داخل قلب، مشاهده عروق كرونر، حفره‌هاي قلبي و عروق بزرگ و… فراهم مي‌شود؛ همچنين اقدامات درماني در آنژيوگرافي نيز امكان‌پذير بوده كه از جمله آنها آنژيوپلاستي به معني باز كردن يا ترميم رگ است. در اين روش رگ مسدود توسط بادكنكي به نام بالون، متسع و چند ثانيه در اين حالت نگه داشته مي‌شود تا رگ باز شود؛ گاهي نيز براي جلوگيري از انسداد مجدد وسيله فنرمانندي به نام استنت داخل رگ مسدود قرار داده مي‌شود.
آنژیوگرافی برای تشخیص محل گرفتگی رگ
همان گونه که برای درمان هر بیماری، شیوه‌های مختلفی وجود دارد که متخصص پس از بررسی وجوه مختلف و با توجه به شرایط بیماری بهترین آنها را انتخاب می‌کند، برای تشخیص بیماری‌ها نیز روش‌های گوناگونی متصور است و بیماری‌های قلبی نیز از این قاعده کلی مستثنی نیستند.پس بیماران باید توجه داشته باشند آنژیوگرافی یک روش تشخیصی است و نه درمانی، که با انجام آن محل تنگی رگ و رگ‌های گرفته‌شده مشخص میشود.
نحوه انجام آنژیوگرافی
آنژیوگرافی عروق کرونر معمولاً با لوله‌گذاری قلبی انجام می‌گیرد،قبل از شروع آزمایش، یک داروی آرام‌بخش ضعیف جهت کاهش اضطراب بیمار به وی داده میشود، اما در طول انجام آزمایش، بیمار هوشیار است تا در صورت احساس درد قفسه سینه به پزشک گزارش دهید ،معمولا لوله آنژیوگرافی یا کاتتر، از یکی از شریان‌های اصلی بازویی یا رانی وارد عروق میشود. محل ورود کتتر در بازو یا ران با استفاده از یک ماده بی‌حسی، بی‌حس میشود. سپس متخصص قلب با استفاده از یک سوزن به شریان دسترسی می‌یابد، سپس کتتر را وارد سرخرگ کرده و به آرامی آن را به سمت قلب هدایت زمانی‌که لوله در محل خود قرار گرفت یک نوع ماده رنگی حاجب، جهت واضح‌تر شدن عکس‌ها به داخل لوله تزریق میشود. سپس چندین عکس رادیولوژیک پشت سرهم گرفته میشود تا مشخص شود که رنگ چگونه در طول رگ منتشر میشود.
در چنین حالتی، وضعیت عروق ها کاملا قابل مشاهده میشود و از این طریق متوجه می شویم در چه قسمت‌هایی تنگی عروق ایجاد شده است.
پس از آن کتتر به آرامی از محل خارج شده و با اعمال فشار، محل ورود آن بسته می‌شودد. در این هنگام با استفاده از عکس‌های رادیولوژیک محل کتتر مشخص میشود.
آنژیو گرافی تشخیص است نه راه درمان
آنژیوگرافی یک روش تشخیص است و هیچ گونه نقص درمانی ندارد و همچنین اگر تنگی رگ قلب بیش از 70 درصد باشد و گرفتگی در جای خاصی باشد می تواند آن را با بالن زدن برطرف کرد و در تمام مواردی هم که برای بالن زده می شود استنت هم کار گذاشته می شود و در واقع استنت ها همانند یک داربست در جدار رگ عمل می کند که اجازه بسته شدن رگ ها را نمی دهد.
عوارض
اگرچه معمولا آنژيوگرافي بدون درد و ناراحتي انجام مي‌شود، اما در مواردي نيز هنگام تزريق ماده حاجب احساس تهوع و استفراغ، برافروختگي موقت يا گرمي به بيمار دست ميدهد كه به سرعت برطرف مي‌شود. اين فوق‌تخصص قلب مي‌گويد: آنژيوگرافي معمولا يك آزمايش بي‌خطر است اما در موارد نادر اگر در حين عبور كاتتر بيمار دچار مشكل شود، معمولا مي‌توان به سرعت داروهاي لازم را به طور مستقيم به داخل قلب تزريق و مشكل را رفع كرد.
مراقبت های بعد از آنژیوگرافی
آنژیوگرافی زمانی که اتمام می یابد، شما حدود ۱ ساعت در بخش ویژه ای در کت لب تحت مراقبت خواهید بود و پس از حدود ۳۰ دقیقه به بخش منتقل می شوید. قبل از انتقال به بخش، پرستار اقدام به خارج کردن لوله وارد شده در رگ کرده و محل را به مدت حدود ۲۰ دقیقه فشار داده و سپس پانسمان می کند و به مدت ۶-۴ ساعیت کیسه شن یا کمربند مخصوصی را روی محل پانسمان قرار می دهند.
