یماری‌های قلبی‌عروقی علت اصلی مرگ و میر در مردان و زنان در سراسر جهان می باشد. بیماری‌های قلبی‌عروقی اشکال مختلفی مانند: فشارخون‌بالا، بیماری گرفتگی عروق قلب، نارسایی قلبی، ، سکته قلبی، سکته مغزی، آترواسکلروزسایر عروق مثل اندام ها و احشا و… دارند. درمان بیماری هایی قلبی با دارو درمانی، آنژیوگرافی، جراحی و غیره صورت می گیرد و هزینه هایی زیادی را از لحاظ اقتصادی و سلامت بر جامعه وارد می‌سازند، در طول دهه‌های اخیر مطالعات وسیعی انجام گرفته و عوامل خطری را که سبب افزایش احتمال ابتلا فرد به بیماری‌های قلبی‌عروقی می شوند را مشخص نموده‌اند. آگاهی از این عوامل خطر و چگونگی کنترل آنها این فرصت را بوجود می آورد که بتوان از بروز این بیماری ها پیشگیری کرده و یا در صورت ابتلا از شدت آن کاست.
عوامل خطر بیماری قلبی
• جنسیت در بیماری قلبی
زنان تا سنین ۶۰-۵۵ سالگی در معرض خطرکمتری برای بیماری قلبی از مردان هستند، زنان پیش از یائسگی بدلیل وجود هورمون‌های جنسی از قبیل استروژن در مقابل بیماری‌های قلبی-عروقی محافظت می‌شوند.
• افزایش سن در بیماری قلبی
با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری قلبی افزایش می‌یابد. پس از یائسگی خطر ابتلا به بیماری قلبی در زنان افزایش و سن متوسط یائسگی در زنان بین ۴۵-۵۰ سال است. پس از ۶۵ سالگی خطر ابتلا به بیماری قلبی در هر دو جنس افزایش می یابد.
از دلایل افزایش احتمال بیماری قلبی با افزایش سن، کاهش انعطاف پذیری سرخرگ های بزرگ از جمله سفتی آئورت و در نتیجه آن ها طی ورزش خیلی خوب منبسط نمی شوند است. همچنین هر چه سن افزایش می یابد، عملکرد سلول آندوتلیال در لایه درونی این عروق خونی بدتر می شود. با افزایش سن، توانایی تشکیل عروق خونی جدید(آنژیوژنز) نیز در سرخرگ های کوچک کاهش می یابد. همچنین با افزایش سن، مقاومت به جریان خون کم فشارتر در قسمت های دورتر از قلب بیشتر می شود و این در بیماران مبتلا به فشار خون مشهودتر است.
• سابقه خانوادگی در بیماری قلبی
ابتلا یکی از والدین به بیماری قلبی و یا فوت آن بر اثر بیماری قلبی می تواند از ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری قلبی در نسل بعدی باشد.
• قومیت و نژاد در بیماری قلبی
سیاه‌پوستان بدلیل فشارخون بالاتر نسبت به سفیدپوستان در معرض خطر بیشتری برای بیماری قلبی می‌باشند. در برخی اقوام ساکن در منطقه ای، احتمال بیماری قلبی بالاتر از اقوام دیگر ساکن در همان منطقه است.
• کلسترول بالا در بیماری قلبی
کلسترول بالا خطر ایجاد بیماری قلبی را تا چند برابرافزایش می دهد. کلسترول با رسوب و ضخیم کردن دیواره سرخرگ ها و عروق باعث تنگی عروق و افزایش فشار خون و همچنین افزایش احتمال خطر ایجاد لخته خون(ترومبوز) می شود.
• فشارخون‌بالا (هیپرتانسیون) در بیماری قلبی
فشارخون بالا خطر ایجاد بیماری قلبی را بسیار زیاد می کند. به دنبال افزایش فشار خون، قلب برای حفظ گردش خون در رگ‌های خونی، باید شدیدتر از حالت طبیعی فعالیت کند و این فعالیت شدیدتر می تواند عوارض زیادی برای قلب داشته باشد. فشار خون بالا عامل خطر عمده در سکته مغزی، سکته قلبی (حملات قلبی) و نارسایی قلب است. ادم ریوی نیز یکی از عواقب پر فشاری خون است. پر فشاری به مرور موجب نارسایی بطن چپ قلب شده و در اثر ناتوانی بطن چپ قلب در پمپاژ کافی خون از ریه‌ها به داخل سیستم شریانی، بافت ریه دچار التهاب می شود.
• چاقی و اضافه وزن در بیماری قلبی
چاقی و افزایش وزن بدن در ایجاد خطر ابتلا به بیماری قلبی از سایر عوامل خطر دیگر مهم تر می‌باشد، زیرا چاقی یکی از علل اصلی بیماری های موثر بر قلب مانند آترواسکلروز، دیابت، فشار خون و … است. چاقی با افزایش سطوح کلسترول بد (LDL) و تری گلیسیرید، کاهش سطح کلسترول خوب (HDL) و افزایش احتمال ابتلا به بیماری ها، موجب افزایش احتمال ابتلا به بیماری قلبی می شود. شاخص توده ی بدنی(BMI) و اندازه دور کمر می تواند نمایگر احتمال خطر ابتلا به بیماری قلبی در هر فرد باشد.
• عدم فعالیت جسمانی در ابتلا به بیماری قلبی
کم تحرکی موجب افزایش احتمال ایجاد لخته خون و زمینه ساز بیماری قلبی است. تحقیقات نشان می دهد که ۳۰ دقیقه فعالیت متوسط حداقل سه روز در هفته به سلامت قلب کمک می کند.
• استرس
در شرایط استرس، ترشح هورمون های اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین موجب افزایش فشارخون شده و که این باعث آسیب به پوشش داخلی سرخرگ‌ها شده، در طی آن سرخرگ ها برای ترمیم این آسیب ضخیم تر شده و میزان رسوب پلاک افزایش می‌یابد.
• سیگار در ابتلا به بیماری قلبی
استعمال سیگار با افزایش چسبیدندگی پلاکتها موجب تشکیل لخته خون و انسداد شریان ها میشود مخصوصا در مبتلایان به بیماری قلبی شود. استعمال دخانیات سبب کاهش HDL و پر فشاری مزمن خون نیز خواهد شد. سیگار سبب تنگ شدن سرخرگ ها و کاهش جریان خون می شود. مونوکسیدکربن موجود در دود سیگار باعث می شود که قلب برای اکسیژن رسانی در حد لازم به ضربان بیشتری نیاز داشته باشد.
پيشگيري
براي پيشگيري از بروز بيماري‌هاي قلبي – عروقي توجه به عواملي مانند کاهش مصرف گوشت‌هاي قرمز و تاکيد بر مصرف گوشت‌هاي سفيد مانند مرغ و ماهي لازم است. همچنين توصيه مي‌شود تا حد امکان از غذاهاي سرخ شده و مصرف روغن‌هاي جامد، حيواني و نباتي خودداري شود.
گنجاندن روغن‌هاي مايع مانند زيتون، کانولا، در برنامه غذايي روزانه، مصرف انواع مغزها مانند گردو، بادام، پسته، فندق و … به عنوان بخشي از چربي روزانه، کاهش مصرف نمک و فرآورده‌هاي غذايي شور، مصرف ماهي حداقل 2 بار در هفته، محدود کردن مصرف غذاهايي مانند مغز، قلوه، کله و پاچه، استفاده از سير و پياز به عنوان طعم‌دهنده غذاها، مصرف شير و فرآورده‌هاي کم چرب آن، استفاده از نان‌هاي سبوس‌دار و فرآورده‌هايي که از غلات سبوس دار تهيه مي‌شوند نيز در پيشگيري از بروز بيماري‌هاي قلبي -عروقي موثرند. همچنين دست کشيدن از غذا قبل از سيرشدن، افزايش مصرف سبزي و ميوه در برنامه غذايي روزانه، مراجعه به موقع به پزشک و متخصص تغذيه به منظور بررسي وضعيت سلامت و تغذيه و پيروي از يک برنامه غذايي صحيح با توجه به ويژگي‌هاي فردي هر شخص، ورزش منظم و فعاليت بدني روزانه و حفظ وزن بدن در حالت طبيعي در جلوگيري از بروز بيماري‌هاي قلبي بسيار موثر است.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)