هنگامی که فعالیت غده تیروئید زیاد شود، باعث افزایش تولید هورمون تیروئید می شود که از طریق آزمایش خون تیروئید ، این افزایش هورمون مشخص می گردد.
تیروتوکسیکوزیس یا تیروئید سمی، یک بیماری خطرناک است که ناشی از افزایش هورمون تیروئید می باشد. این بیماری سمی می تواند در اثر افزایش مصرف هورمون تیروئید و یا افزایش تولید هورمون تیروئید توسط غده تیروئید بوجود آید ، هورمون های تیروئید، باعث سوخت و ساز سلول ها می شوند.
این هورمون ها توسط غده تیروئید به وجود می آیند.غده تیروئید در قسمت جلوی گردن (نای) واقع شده است.غده تیروئید از عنصر ید موجود در خون برای تولید هورمون های تیروئید استفاده می کند وغده تیروئید توسط غده دیگری که در مغز قرار دارد، تنظیم می شود. نام این غده تنظیم کننده تیروئید، غده هیپوفیز می باشد.هیپوفیز تنظیم کننده قسمتی از هورمون های تیروئید است و تنظیم کننده دیگر این هورمون ها، غده هیپوتالاموس می باشد.
اگر هر کدام از این سه غده بیش از حد فعالیت داشته باشند، باعث افزایش تولید هورمون های تیروئید می شوند و در نتیجه پرکاری تیروئید عارض می شود.
علت
تیروئید یک غده شبیه بال پروانه است که جلوی گردن قرار گرفته است. این غده هورمون تیروکسین (T4) و تری یدو تیرونین (T3) تولید و به داخل خون ترشح می‌کند. این هورمون ها سرعت کار و تولید انرژی را در بدن عهده دار هستند.
تیروئید افراد سالم به میزان کافی هورمون می سازد و در اعمال مهم بدن اثر می گذارد. این هورمونها سوخت و ساز بدن را از جمله آنکه چه مقدار کالری مصرف کنیم، چه مقدار احساس گرما کنیم و وزن ما را تنظیم می‌کنند، در بعضی اعضاء نیز اثرات اختصاصی دارد مانند قلب که در اثر این هورمونها تندتر می‌زند. پرکاری تیروئید حالتی است که باعث می شود مقدار زیادی هورمون به بافتهای بدن برسد.
علل متفاوتی برای بیماری تیروئید وجود دارد اما علائم و نشانه های آن مشابه است. به علت افزایش سوخت و ساز بدن بیماران احساس گرمای بیشتری می کنند و اغلب با وجود مصرف غذای زیاد کاهش وزن دارند.
بعضی از بیماران دچار افزایش وزن می‌شوند که علت آن افزایش بیش از حد اشتها است.
بیماران احساس خستگی می‌کنند و دچار اختلال خواب م‌شوند. لرزش دستها، نامنظم شدن و تند شدن ضربان قلب نیز ایجاد می‌شود. بیماران ممکن است زود رنج و به آسانی آشفته شوند.
وقتی پر کاری تیروئید خیلی شدید باشد، بیماران از تنفس کوتاه ، درد سینه و ضعف عضلات زجر می کشند. بعضی علائم بسیار نادر هستند مثل استفراغ، خارش، نارسائی قلب، سکته مغزی و یا حتی بیماری روانی.
علائم
1. افزایش تعداد ضربان قلب به دنبال انجام کارهای معمول
2. افزایش خفیف فشار خون
3. تحریک پذیر بودن و بی قراری و تحریک پذیری شدید
4. افزایش تعریق و حساس شدن به گرما
5. ضعف عضلات به خصوص در ناحیه شانه، لگن و ران‌ها
6. لرزش و تنش‌های غیرارادی ترمور(خصوصاً در دستان و انگشتان)
7. کاهش وزن علی‌رغم اشتهای خوب
8. ریزش مو
9. جدا شدن ناخن از بستر
10. تورم نوک انگشتان (چماقی شدن)
11. کشیده شدن پلک بالا به سمت پایین
12. تغییر در ضخامت پوست
13. افزایش حرکات دستگاه گوارش
14. گواتر یا بزرگی تیروئید
15. کاهش تعداد دفعات قاعدگی یا کاهش حجم خونریزی
16. بزرگ شدن پستان در آقایان
17. ضخیم شدن پوست در جلوی استخوان ساق پا
18. برجسته شدن چشم‌ها
چگونگی تشخیص
1. تاریخچه بیماری و معاینه بالینی برهمه مقدم است.
2. اندازه گیری هورمون تیروئید، تیروتروپین و آنتی بادی‌های تحریک کننده تیروئید موجود در خون برای تایید تشخیص بکار می رود.
3. ارزیابی ساختمان و عملکرد غده تیروئید با استفاده از تجویز مقدار کم ید رادیواکتیو.
4. اندازه گیری تیروتروپین یا هورمون تحریک کننده تیروئید(TSH ) که از هیپوفیز ترشح می‌شود و کنترل کننده کار تیروئید است. در پرکاری تیروئید مقدار این هورمون در خون کم می‌شود.
روش های درمان پرکاری تیروئید
عمل جراحی
یکی از روش های درمانی پرکاری تیروئید عبارتست از برداشتن قسمتی از غده تیروئید با عمل جراحی.در این جراحی، بافت غده تیروئید که مسئول ساخت زیاد هورمون های تیروئیدی می باشد را برمی دارند.اگر مقدار زیادی از بافت غده تیروئید را بردارند،باعث می شود که هورمون های تیروئیدی به اندازه کافی تولیدنشوند و کم کاری تیروئید بوجود آید.پس در این مورد نیز روش های جایگزین برای درمان بیماری تیروئید شروع می شود.
مهمترین عارضه این جراحی عبارت است از اختلال در بافت اطراف آن. بافت های اطراف غده تیروئید عبارتند از اعصاب تارهای صوتی و چهار غده کوچک در گردن که کلسیم بدن را تنظیم می کنند و به غدد پاراتیروئید معروف هستند. اگر به طور اشتباهی، این غدد را با جراحی بردارند، باعث کاهش میزان کلسیم در بدن می شود و بیمار نیاز به دریافت مکمل کلسیم دارد.در مقایسه با درمان با ید رادیواکتیو و داروهای ضد تیروئید، عمل جراحی کمتر رایج است.
داروهای ضد تیروئید
دو داروی ضدتیروئید وجود دارند به نام های متیمازول (Tapazole) و پروپیل تیوراسیل (PTU).
این داروها در بافت غده تیروئید جمع می شوند و جلوی ساخت هورمون تیروئید را می گیرند.
PTU از تبدیل شدن هورمون های تیروئیدنیزجلوگیری می کند،مثلا هورمون T4 نمی تواند به هورمون T3 که فعال تر است، تبدیل شود.بیشترین عارضه ناشی از این داروها، مربوط به عدم ساخت گلبول های سفید خون توسط مغز استخوان است. همانطور که می دانید، گلبول های سفید خون برای مبارزه با عفونت ها لازم می باشند.اگر بیمار از داروهای ضدتیروئید استفاده می کرد و دچار تب، گلودرد و علائم نشاندهنده عفونت دربدن شد،بایدفورا او را به نزد پزشک ببرید.این داروها را تنها برای درمان بیماری گریوز، برای مدت طولانی تجویز می کنند.
ید رادیواکتیو
ید رادیواکتیو از راه دهان، به صورت قرص و یا مایع، به بیمار داده می شود تا برای یک بار، فعالیت زیاد غده تیروئید را قطع کند.بعد از یک اسکن، ید رادیواکتیو داده می شود و توسط سلول های فعال در غده تیروئید برداشته می شود و آن سلول ها را تخریب می کند.از آنجایی که فقط ید توسط سلول های تیروئید برداشته می شود، تخریب هم در همان محل رخ می دهد و این درمان اثر سوئی را در برنخواهد داشت.
گیاه درمانی
شما باید علاوه بر کنترل وضعیت غده تیروئید و کاهش وزن، به فکر کاهش و کنترل چربی خون نیز باشید. به همین دلیل مصرف غذاهای سرخ کردنی را به طور کل کنار بگذارید و غذاها را به شیوه بخارپز و کباب‌پز تهیه و مصرف کنید. تا حد امکان می‌توانید چربی‌های گوشت قرمز و پوست مرغ را کاملا جدا کنید. مصرف خامه، کره و چربی‌های حیوانی را به حداقل ممکن برسانید و برای کاهش وزن هم مصرف قند مثل شیرینی و شکلات را متوقف کنید. برای کاهش چربی خون بهتر است از اسپرزه، آویشن، شنبلیله، سیر، پیاز، جو، جعفری و گریپ فروت استفاده کنید و در نهایت اینکه استفاده از روغن زیتون هم توصیه می‌شود.
نتایج
پرکاری تیروئید قابل درمان است. بعضی از علل آن بدون درمان نیز برطرف می گردند. پرکاری تیروئید ناشی از بیماری گریوز، عموما در گذر زمان بدتر می شود. این نوع بیماری عوارض زیادی داشته و بعضی از آنها برکیفیت زندگی تاثیر می گذارند.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)